In de jaren 80 start Marie-Louise Rickhoff haar loopbaan als selectiepsycholoog. Bij haar werkgever van destijds was het gebruikelijk om op basis van veel tests en een enkel gesprek te adviseren over geschiktheid. “Heel ongezond”, noemt ze het. “Ik vond het vervelend om op basis van testgegevens mensen de toegang tot een functie te ontzeggen. De persoon in kwestie was daar eigenlijk een object.”  

De psychodiagnostiek heeft evenwel haar interesse gewekt. Via een postdoctorale opleiding voor beroepspsychologie komt ze bij een beroepskeuzebureau terecht. Deze manier van werken past haar als een jas. Positief, toekomstgericht met veel interactie. “Het hulpmiddel van de psychodiagnostiek in plaats van het diagnosemiddel.” Ze werkt op dat moment ook nog twee dagen op het ROC als docent sociale vaardigheden. “Ik vond dat lesgeven zó leuk. Bij de AMA kreeg ik de kans om de combinatie te maken van de inhoud van loopbaanbegeleiding met het doceren en dat is voor mij het keerpunt geweest."

De definitieve stap naar het onderwijs is dan gauw gemaakt. Inmiddels werkt ze een kleine 30 jaar bij Saxion als docent Talentontwikkeling en HRD (Leren & Ontwikkelen) bij de HRM-opleiding van de Academie Mens & Arbeid. Marie-Louise doet uit de doeken hoe ze nog elke dag leert. “Ik vind het een hele lerende omgeving. HRM is een werkveld dat wisselt en waarbij je een vooruitziende blik moet hebben: wat komt eraan en hoe gaan we ervoor zorgen dat onze studenten daar straks iets van weten? Het is heel breed. Het gaat écht van studiekeuze tot jobcoaching en re-integratie. Ik ben ook bezig met onderzoek naar ‘learning communities’: hoe ga je werkplekleren faciliteren in het kader van een leven lang ontwikkelen.” 

Jij zit dus aan de voorkant van alle ontwikkelingen? “Zeker”, zegt Marie-Louise enthousiast, “het wordt wel eens andersom gezegd hè, dat onderwijs altijd achteraanloopt. Maar ik heb dat nooit zo gevoeld. Ik heb bijvoorbeeld e-coaching gesignaleerd en lespakketten van gemaakt. En daarna zag je pas dat er wat meer digitale begeleiding kwam. Studenten waren er dan gelukkig op voorbereid hoe ze dat professioneel zouden kunnen doen. Datzelfde geldt nu voor de skillsgerichte arbeidsmarkt, die traag maar wel op gang komt. Daar moet je natuurlijk nu in je lespakketten óók aandacht aan besteden. Anders lopen onze studenten achter de feiten aan.”

De docent werkt met een gevarieerde groep voltijdstudenten van 18+’ers tot deeltijdleeftijdsgenoten. “Wat ik leuk vind, is ze kietelen zodat ze net iets meer inzicht krijgen in zichzelf en hun eigen professionele beweging die zij weer op anderen kunnen overbrengen. Ik doe het met plezier. Of studenten mij altijd zo leuk vinden, dat weet ik niet”, lacht Marie-Louise. Ze begeleidt al jaren loopbaanprofessionals in de dop bij de Noloc geaccrediteerde post-hbo loopbaanopleiding en jobcoachopleiding. “Er lopen heel wat ex-studenten en cursisten van mij bij Noloc rond.” 

Er is altijd dynamiek

Daarnaast speelt Marie-Louise een rol binnen het lectoraat ‘Employability Transition’ van Saxion, de onderzoekslijn gericht op innovatie in het werkveld. Momenteel ontwikkelen ze, in samenwerking met Windesheim, een skillsgerichte arbeidsmarkttool voor werkgevers. “Voor werknemers worden veel skillspaspoorten nu in gang gezet. Maar hoe kun je het valideren? En hoe maak je werkgevers ‘eager’ om op deze manier naar het behoud van personeel en hun eigen werving- en selectieproces te kijken?”

“Ik word via mijn werk heel erg gevoed door collega’s, waarvan er enkelen ook Noloc-lid zijn. Onder andere Jouke Post en Jan Woldendorp.” Naast haar langlopende lidmaatschap maakt Marie-Louise sinds een jaar of drie onderdeel uit van het Platform Noloc Kennisprofessionals: een groep (wetenschappelijke) deskundigen binnen het vakgebied van loopbaanontwikkeling.Kennisprofessionals stellen hun theoretische expertise beschikbaar voor het versterken van beleid, visie- en kennisontwikkeling, innovatie en internationale uitdagingen. “We willen méér doen dan kennisdeling onderling en een sparringpartner zijn voor partijen binnen Noloc én in het veld om beleid, visieontwikkeling en innovaties mogelijk te maken. Relevante theorie en praktijk aan elkaar verbinden, zodat het vakgebied wordt versterkt.”

Proeftuin

De Kennisprofessionals geven acte de présence tijdens het Noloc Loopbaancongres op 29 juni a.s. Onder meer door het voeren van rondetafelgesprekken met de deelnemers over zelfregie in loopbanen. Daarnaast presenteert Marie-Louise samen met Margot van Rees de Paper ‘Shaping professional development through learning communities’. Ze noemt het vakcongres een “proeftuin” en doet een dringende oproep aan alle leden om zich aan te melden voor het landelijke vakcongres. 

“Je eigen nieuwsgierigheid wordt aangewakkerd. Het geeft je een bredere blik op ons vakgebied en versterkt je view. Waardoor je ook de verbinding kan maken van jouw eigen praktijk mét het vakgebied. En je kan meer aanhaken bij trends die jijzelf niet gesignaleerd zou hebben. Als je bijvoorbeeld van Tristram Hooley iets hoort over de inclusieve arbeidsmarkt, dan ga je zelf ook weer anders nadenken over je eigen doelgroep.”

De besmetting van AI

Over de invloed van AI op het werkveld van HRM is ze duidelijk. Een loopbaanbegeleider die zegt dat AI geen invloed heeft op zijn werk, sluit zijn ogen voor de werkelijkheid. “Je moet niet alleen naar je eigen situatie kijken, maar het totale plaatje overzien. Je kunt zeggen: ik ben heel persoonlijk bezig met mijn kandidaat, waardoor AI niet direct invloed heeft op mij. Maar het werkgebied van de kandidaat waar hij in zit of naartoe gaat, wordt ook door AI ‘besmet’. Dus als je het nu ontkent, ontken je eigenlijk dat de verandering van de arbeidsmarkt gaande is.” 

Broodnodige vinkje

Marie-Louise pleit voor bewustwording bij loopbaanbegeleiders. Dat ze niet alleen kijken naar hun eigen professioneel handelen, maar ook naar thematieken die spelen op de arbeidsmarkt. Op de opmerking ‘certificering is daar óók voor bedoeld’, knikt ze bevestigend. “Mensen ontsnappen heel snel uit certificering. In de loopbaanbegeleiding ben je jouw eigen instrument. Dat betekent dat je onderhoud moet blijven plegen, jezelf moet blijven uitdagen en kritische vragen stellen. Daarvoor is professionalisering het doel, de certificering het cadeautje, niet het broodnodige vinkje."

“Ik vind dat je professionaliteit hoog in het vaandel moet hebben door jezelf elke keer een spiegel voor te houden om te kijken: wat gebeurt erin de wereld? Wat heeft invloed op jouw professionaliteit? En op welke manier kun je daarop aanhaken en jezelf verrijken, verstevigen en vernieuwen? Je moet ervoor zorgen dat je een zo’n breed mogelijk palet aan inspiratiebronnen hebt om je heen. Waardoor je elke keer een klein stapje verderzet en het ook weer makkelijker gaat. Als je dit niet doet, dan zijn je haakjes uitgerekt. Dan moet je heel veel moeite doen om weer haakjes te maken.”

Op de vraag wat ze van ons vak verwacht komende jaren, antwoordt Marie-Louise: “Als ik naar mijn eigen studenten kijk, dan hebben ze enorm veel ballen in de lucht te houden. Er is veel keuze. En met die personeelskrapte neemt het nog meer toe. Leren om je eigen kompas te mogen zijn, is het meest essentieel. De loopbaanbegeleider kan daar heel goed in ondersteunen.” 

Mentor tot 35^e

Ze houdt een pleidooi om starters op de arbeidsmarkt een mentor toe te wijzen. “We proberen ze op het hbo en mbo wel een ‘fundamentje’ mee te geven, maar ik zou ze dat zo graag gunnen tot hun 35^e in plaats van ‘met 25 loslaten’. Die eerste keuzes die mensen moeten maken – ik zie het ook bij mijn eigen kinderen in hun eerste baan – dat vraagt enorm veel spanning omdat ze prestatiedruk ervaren en denken: ik moet dat kunnen. Dat preventieve stuk, daar zouden we veel meer in kunnen betekenen.” 

“Ik zou het onze jonge mensen toewensen, want dan behoud je ze ook veel meer op een gezonde manier voor de toekomst.”