5x waarom HSP vaker burn-out raken

5x waarom HSP vaker burn-out raken

24-10-2017
Blogs

Hoogsensitieve werknemers zijn vaak gedreven en goed in hun werk. Aan de andere kant lijkt hoogsensitiviteit samen te hangen met een grotere kans op burn-out (Schaufeli, 2013). Waarom is dat zo?

Hoogsensitieve werknemers zijn vaak gedreven en goed in hun werk. Aan de andere kant lijkt hoogsensitiviteit samen te hangen met een grotere kans op burn-out (Schaufeli, 2013). Waarom is dat zo?

Presteren goed

Hoogsensitieve werknemers zijn goed in hun werk, omdat hun manier van informatieverwerking diepgaander is. Hoogsensitieve mensen blijken meer hersenactiviteit te vertonen als ze informatie verwerken (Acevedo, 2014). Daarnaast zijn hoogsensitieve personen sterk afgestemd op de emoties van anderen (Acevedo, 2014). Ze voelen de stemming van anderen aan, kunnen zich goed inleven én ze willen graag anderen helpen. Bovendien zijn hoogsensitieve personen sneller en accurater in het uitvoeren van taken door hun aandacht voor detail (Gerstenberg, 2012 en Jagiellowisz, 2011).

Positieve kanten

Het rijtje kwaliteiten van hoogsensitieve mensen is dan ook indrukwekkend: zorgvuldigheid, oog voor detail, grote geheel kunnen overzien, creatief en analytisch denkvermogen. Daarnaast hebben ze veel inlevingsvermogen, een groot verantwoordelijkheidsgevoel en maatschappelijke betrokkenheid, waardoor ze voor hun klanten, patiënten of leerlingen het optimale proberen te bereiken.
Toch komen deze talenten lang niet bij elk hoogsensitief persoon tot zijn recht. Of vaker; worden de prestaties na verloop van tijd minder. Er is nog veel onderzoek nodig om dit fenomeen helder te krijgen, maar deze vijf redenen spelen waarschijnlijk een rol:

1. Betere prestaties kosten meer stress

De betere prestaties ‘kosten’ wel iets, zo blijkt uit onderzoek. Hoogsensitieve mensen zijn vermoeider en meer gestresst na het uitvoeren van hun taak (Gerstenberg, 2012). Ze ervaren vaker langdurige stress (Evers, 2008). En hoogsensitiviteit blijkt een risicofactor te zijn voor psychologische stress (Liss, 2005) en voor gezondheidsklachten (Benham, 2006). Hun stresssysteem wordt dus sneller geactiveerd (Van Hoof, 2016). Dat is nadelig omdat burn-out een stress-gerelateerde aandoening is (Hoogendijk, 2017).

2. HSP nemen te weinig rust

Meer stress ervaren na een taak is niet problematisch als daarna voldoende rust oftewel hersteltijd wordt genomen. Maar, wellicht door hun hoge verantwoordelijkheidsgevoel, doen veel hoogsensitieve mensen dat niet. De Effort-Recovery (E-R)-theorie zegt hierover dat het leveren van inspanningen op het werk altijd gepaard gaat met (mentale of fysieke) vermoeidheidsverschijnselen. Als een werknemer niet voldoende rust neemt, dan zullen de vermoeidheidseffecten zich opstapelen en op den duur resulteren in (chronische) gezondheidsklachten, zoals burn-out. Een HSP heeft meer rust nodig dan een collega die dezelfde taak heeft verricht. Veel HSP zijn zich daar niet van bewust. Sterker nog, door hun grote verantwoordelijkheidsgevoel en de wens ‘optimaal’ te presteren, nemen ze minder rust.

3. De lat ligt te hoog

Aansluitend op het vorige punt, zijn HSP, nog meer dan anderen, gericht op goed presteren. Dat komt door de manier waarop hun hersenen werken. Zij analyseren diepgaander en betrekken daarbij ook de belangen van andere mensen. Ze willen het voor ‘iedereen’ goed doen. Ik noem dit de ‘optimale-optie-ambitie’. Dit is één van de positieve kanten van hoogsensitiviteit, want het leidt tot uitmuntende prestaties. Maar het is ook een valkuil. Geen enkele actie is immers voor iedereen het beste. Onvermijdelijk raken mensen teleurgesteld en HSP vinden dat moeilijk te accepteren. Ze blijven streven naar de ‘optimale optie’, ze leggen de lat te hoog. Ten koste van hun eigen belangen en ten koste van hun rust. Daardoor gaan ze over hun grenzen, plegen ze roofbouw op hun energievoorraad en kunnen ze in een burn-out raken.

4. Sterk rechtvaardigheidsgevoel

Een eerlijke maatschappij, gelijke behandeling en een faire verdeling. Deze punten zijn voor HSP heel belangrijk. Vaak nog meer voor anderen dan voor henzelf. Dit sterke rechtvaardigheidsgevoel zorgt echter vaak voor teleurstellingen. De promotie van een collega die het niet ‘verdient’, werkprocessen waar klanten de dupe van zijn, onterecht slechte beoordelingen, scheve salarisverdeling en machtsspelletjes zijn allemaal redenen waarom HSP gedesillusioneerd kunnen raken. Die emoties zijn zo intens, dat hun prestaties erdoor beïnvloed kunnen worden. Hun motivatie kan erdoor verdwijnen. Eén van de verklaringen voor burn-out is dit scheefgroeien van idealen en verwachtingen en de dagelijkse praktijk (Schaufeli, 2013).

5. Gerichtheid op sociale omgeving

Hoogsensitieve mensen hebben een antenne voor de emoties en verwachtingen van anderen. Uit hersenscans (Acevedo, 2014) blijkt dat zij nog meer dan de gemiddelde mens alert zijn op sociale signalen. En juist deze signalen zijn alomtegenwoordig. Ze komen bijvoorbeeld in een kantoortuin, tesamen met de bijbehorende geluiden, in zeer grote mate binnen. Het verwerken van die prikkels gaat ten koste van de focus op het werk. Dat is de reden waarom kantoortuinen voor (alle werknemers en in het bijzonder voor) hsp nadelig zijn (Offermans, 2015).

Maar de belangrijkste bron van sociale prikkels zijn natuurlijk social media. Elke ‘ping’ zet het stresssysteem in werking. Dat denkt dat het bedreigd wordt, en reageert voluit met het aanmaken van stresshormonen (Hoogendijk, 2017). In onderstaand filmpje wordt uitgelegd dat ons stresssysteem eigenlijk helemaal niet geschikt is voor deze moderne stressoren

Ons stresssysteem overreageert dus eigenlijk op geluiden vanuit social media. Als de inhoud van het bericht vervolgens als een verplichting of bedreiging (van bijvoorbeeld sociale status) voelt, neemt de stress nog verder toe. Social media kunnen dus, in plaats van ontspanning te geven, tot effect hebben dat het stresssysteem overuren maakt. Bij onvoldoende hersteltijd kan dat leiden tot een burn-out.

Hoogsensitieve werknemers zijn goud waard

Hoogsensitieve mensen zijn vatbaarder voor stress en burn-out, maar hebben ook vele talenten. Zij presteren beter en sneller op bepaalde taken. Zijn door hun karakter plichtsgetrouwer, hebben een groot verantwoordelijkheidsgevoel en zijn vaak innovatief. Bovendien leveren ze graag goed werk af. Alle reden om zorgvuldig met deze mooie werknemers om te gaan, zodat zij niet burn-out raken en hun talenten verloren gaan.

Verwijzingen:

Acevedo, B. P., Aron, E. N., Aron, A., Sangster, M.-D., Collins, N. and Brown, L. L. (2014), The highly sensitive brain: an fMRI study of sensory processing sensitivity and response to others’ emotions. Brain Behav, 4: 580–594. doi:10.1002/brb3.242
Baar, E. (2017), Sterk voelen op het werk, Scrivo Media.
Benham (2006). The Highly Sensitive Person: Stress and physical symptom reports, Personality and Individual Differences 40 (2006) 1433–1440
Evers, A., Rasche, J., & Schabracq, M. J. (2008). High sensory-processing sensitivity at work. International Journal of Stress Management, 15, 189–198.
Gerstenberg, F., (2012), Sensory-processing sensitivity predicts performance on a visual search task followed by an increase in perceived stress, Personality and Individual Differences 53 (2012) 496–500
Hoof, E. van, (2016), Hoogsensitief, Lannoo, Campus.
Jagiellowicz, J., Xu, X., Aron, A, Aron, E. Cao, G., Feng, T. and Weng, X, (2011), The trait of sensory processing sensitivity and neural responses to changes in visual scenes, In: Social Cognitive and Affective Neuroscience, 6(1):38-47.
Liss, M., Timmel, L., Baxley, K., & Killingsworth, P. (2005). Sensory processing sensitivity and its relation to parental bonding, anxiety, and depression. Personality and Individual Differences, 39, 1429–1439.
Offermans, P. (2015), De hoogsensitieve werknemer, Paderborn Books.
Schaufeli, W. & Bakker, A. (2013). Burnout en bevlogenheid. In W. Schaufeli & A. Bakker (red.), De psychologie van arbeid en gezondheid (3e druk) (pp. 305-322). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
Schaufeli, W. Van burn-out tot bevlogenheid, M&O, NUMMER 2/3 – 2015.

 

Door Esther Bergsma
Register counsellor
Expert Hoogsensitiviteit (Licensed by Elaine Aron©)

info@hoogsensitief.nl