Fit blijven in fysieke beroepen - zo pakt Alliander het aan

door Jolan Douwes

Een bezorgde jonge monteur kwam laatst bij loopbaancoach Fokke Nooitgedagt van Alliander. Door zijn reuma krijgt hij steeds meer moeite zijn gereedschap vast te houden. Het aansluiten van kabels doet pijn aan zijn spieren en gewrichten. 'De monteur verwacht dat hij het sleutelwerk steeds minder goed kan uitvoeren. Gelukkig trok hij op tijd aan de bel.' 

Nooitgedagt is een van de twee interne - en gecertificeerde - loopbaancoaches bij wie de ruim tienduizend medewerkers terechtkunnen. 'De ene keer omdat ze veel ambitie hebben, de andere keer omdat ze de jaren voor hun pensioen nog leuk werk willen doen', vertelt hij. 'Het deel van ons personeel dat boventallig dreigt te worden, is momenteel minimaal. Maar er komen wel collega's die zich door omstandigheden moeten oriënteren op ander werk.' 

Jaarlijks krijgen Nooitgedagt en zijn collega tussen de 300 en 350 verzoeken om loopbaanbegeleiding. Zij kunnen ook doorverwijzen naar het online leerplatform 'Mijn ontwikkeling' waar externe loopbaancoaches aan verbonden zijn. 'Maar we merken dat medewerkers vaak bij ons op de wachtlijst willen staan. Ook de mensen met fysieke beroepen en lange dienstverbanden onderzoeken liever de mogelijkheden binnen ons bedrijf dan daarbuiten.'

Dat gold ook voor de jonge monteur met gezondheidsproblemen die zich bij de loopbaancoach meldde. Nooitgedagt schat dat zo'n tweeduizend collega's een fysiek beroep hebben bij Alliander. Zij installeren bijvoorbeeld nieuwe aansluitingen, lossen storingen op en onderhouden het energienet. Als ze daar lichamelijk last van krijgen, hoopt Nooitgedagt dat ze hulp zoeken voordat ze moeten verzuimen. 'Dan hebben ze al een achterstand vanwege versleten ruggen en knieën of medische oorzaken zoals ischias of reuma. Maar vaak zijn deze mensen doorzetters die niet snel klagen over een pijntje hier of daar.'

Exoskeletten

Die ervaring heeft Querine Kalma, consultant duurzame inzetbaarheid bij Alliander, ook. Zij richt zich op gezondheid en vitaliteit en heeft een solistische rol bij het netwerkbedrijf. Net als de loopbaancoaches valt ze onder HR. Op het gebied van ergonomie en veiligheid heeft haar bedrijf veel te bieden, van tilapparaten tot exoskeletten. 'Maar het is zaak dat medewerkers met fysiek zware beroepen ons weten te vinden.' 

Dat is extra lastig, omdat de monteurs verspreid over het land werken en vaste roosters hebben. Kalma: 'Deze medewerkers maken graag gebruik van het aanbod rond duurzame inzetbaarheid, wanneer ze deze activiteiten kunnen integreren in hun werkdag.' Alliander werft ook statushouders en internationaal personeel, onder meer in Zuid-Afrika. Kalma schat dat een paar honderd geen Nederlands spreken. 'Per cultuur kan ook verschillen of ze gewend zijn hulp te zoeken. We zijn dus afhankelijk van leidinggevenden die naar ons doorverwijzen.' 

Achter de voordeur

Apparaten kunnen het sjouwen en graven deels overnemen. Maar bij mensen achter de voordeur moeten de monteurs zich soms in acrobatische bochten wringen, bijvoorbeeld in de meterkast. Daar kunnen hun rug, nek, schouders en knieën onder lijden. 'Eén collega gebruikt nu een exoskelet dat helpt bij het bukken en tillen', vertelt de consultant. 'Maar het nadeel van zo'n geavanceerd hulpmiddel is dat er ook een gedegen training bij hoort. Als je een exoskelet niet op de juiste manier gebruikt, kan dat de pijnklachten juist vergroten.' 

Tijdens de jaarlijkse pitstopweek komen alle monteurs met hun bussen vol apparatuur naar een centrale plek. Terwijl hun gereedschap wordt gecontroleerd, krijgen zij bijscholing over zaken als veiligheid en ergonomisch verantwoord werken. Sinds dit jaar heeft Alliander ook een duurzaam fit-programma waar alle medewerkers gebruik van kunnen maken. Kalma: 'Denk aan (hard)looptrainingen, bootcamps en andere vormen van activiteiten die helpen om kracht op te bouwen en blessures te voorkomen. Soms verrast het me wie zich voor zo'n sportles opgeeft. Laatst nog een dame die al drie jaar niet meer had gesport na haar zwangerschap.' 

40% van de medewerkers besteedt budget duurzame inzetbaarheid aan sportbeoefening

Voor alle medewerkers verhoogt Alliander vanaf 2026 het budget voor duurzame inzetbaarheid van 500 naar 700 euro per jaar. Querine Kalma noemt dat bedrag zeer royaal. 'Het is goed om te zien dat zo'n 40 procent het besteedt aan sportbeoefening.' Op het leerplatform 'Mijn ontwikkeling' kunnen de collega's ook lifestyleprogramma’s, trainingen over gezonde voeding en andere modules op het gebied van mentale en fysieke gezondheid volgen. Of medewerkers in de buitendienst hun weg daar al naar hebben gevonden, is niet bekend.

Verzuim

De verzuimcijfers zijn bij Alliander lager dan het landelijk gemiddelde: dat is respectievelijk 4,2 en 5,1 procent in het derde kwartaal van 2025 (CBS). Bij medewerkers in de uitvoering zijn de cijfers wel hoger dan bij andere functies. Jaarlijks meet het netwerkbedrijf ook de werktevredenheid. Daaruit blijkt dat werkdruk een terugkerend probleem is. Een logische oorzaak kan het personeelstekort zijn, vooral op technisch gebied.

Loopbaancoach Fokke Nooitgedagt heeft al een aantal oudere medewerkers in de buitendienst begeleid die het fysieke werk te zwaar werd. Zij kunnen bijvoorbeeld terechtkomen in de logistiek, maar ook als werkvoorbereider of engineer. Of ze gaan leerling-monteurs begeleiden op de technische bedrijfsschool. 'Vijftigplussers kunnen hun ervaring en kennis daar overdragen aan de nieuwe collega's. Daar hebben ze vaak wel diploma's en certificaten voor nodig. In werktijd kunnen ze daarvoor om- of bijscholen.'

De jonge monteur met reuma heeft inmiddels zijn papieren gehaald. Hij heeft nu een baan als werkvoorbereider. Nooitgedagt: 'Dat is een kantoorbaan, dus beter voor zijn gezondheid. En deze loopbaanstap past ook bij zijn ambitie. Win-win, want zo kunnen we zijn technische kennis behouden.'